วิถีจิต วิิถีของรูป ตีความแบบวิทยาศาสตร์

วิถีจิต เท่าที่ได้รับการบอกมาจากครูอาจารย์หลาย ท่านต่างก็ว่าเป็นเรื่องสำคัญมากในพระอภิธรรม
การเรียนพระอภิธรรมในระดับชั้นที่ ๔ หรือ มัชฌิมอาภิธรรมิกะตรี เรียนเรื่องวิถีจิต เป็นเรื่องสำคัญ ๑ ใน ๓ เรื่องของที่เรียนในชั้นนี้
้
จิตของสิ่งมีชิวิตทั้งหลายนั้น เกิดดับอยู่ตลอดเวลา (เรื่องที่ว่า อะไรคือสิ่งมีชีวิต นี่ก็พิสดาร สำหรับคนเรียนมาทางวิทยาศาสตร์ วันหลังถ้าไม่ลืมจะมาอธิบายว่า พระพุทธศาสนาจัดสิ่งมีชีวิตต่างจากวิทยาศาสตร์อย่างไร คนทั่วไปในประเทศไทยน่าจะ 99% ไม่รู้ หรือถ้าเคยรู้มาก็คงไม่ได้คิดอะไรมาก) แต่ละขณะจิตหนี่ง ก็เป็นจิตดวงหนี่งๆ ดวงจิตนั้นตามคัมภีร์กล่าวว่า ในชั่วดีดนิ้วมือครั้งหนึ่งมีดวงจิตเกิดดับถึงแสนโกฏิขณะ แสนโกฏิก็คือ 10^12 ครั้ง สมมุติว่าถ้าดีดนิ้วมือครั้งหนี่งกินเวลา ๑ วินาที เมื่อคิดกลับกัน ขณะจิตหนึ่งน่าจะมีอายุราวๆ 1 picosecond หรือประมาณนั้น ผมเลยมองเอาแบบวิทยาศาสตร์ว่า ดวงจิตดวงหนี่งน่าจะเป็น nerve impulse หนี่ง น่าจะได้ น่ามหัศจรรย์ที่ญานของพระพุทธองค์นั้นสามารถ probe ลงได้้ถึงระดับเวลาสั้นๆแค่นั้น

ในองค์ประกอบของขณะจิตแต่ละดวงนั้น จะมีองค์ประกอบอยู่เป็นส่วนประกอบด้วยเรียกว่า เจตสิก ซึ่งพระพุทธเจ้าท่านจัดไว้เต็มที่ ๕๒ ตัว (ผมจะแปลคร่าวๆตามความเข้าใจของผมเองเป็นภาษาอังกฤษว่า เจตสิก เป็น emotional components / attributes มีอยู่เต็มที่ ๕๒ ตัวก็ได้ แต่ว่าจริงๆแล้วจะมีไม่ครบ อย่างมากก็มีสามสิบกว่าตัวในจิตแต่ละดวง) ผมมองเทียบว่า หากจิตดวงหนี่งเป็นเสมือนคอมพิวเตอร์โค้ด ๑ ไบท์ ที่ส่งสัญญาณแบบขนาน ก็จะมีการส่งสัญญานองค์ประกอบเจตสิกของแต่ละ impulse ไปพร้อมๆกันเลย เหมือนการส่งสัญญาณประสาทไม่มีผิด และจิตเกิดแล้วดับ นั้น ในระดับเล็กๆแล้วเกิดเร็วมาก แต่คนทั่วไปไม่เห็น (และไม่ได้เรียนอภิธรรม) จึงไม่เห็นอนิจจลักษณะของมันว่าเกิดหรือดับ ทำนองเดียวกับหลอดไฟที่ติดอยู่ตลอดเวลาแม้ว่าเราจะใช้ไฟฟ้า 50 Hz ไม่ได้ใช้ไฟกระแสตรงอยู่ก็ตาม

รูป (หรือ ที่พระพรหมคุณาภรณ์ท่านแปลเอาไว้และผมจำได้ว่า physical corporeality ) นั้นก็เกิดดับเหมือนกัน โดยมีอายุ ๑๗ ขณะจิต ดังนั้นเราก็จะคำรวณรู้ได้ว่า ในเวลาประมาณแต่ละวินาทีนั้น มีรูปเกิดดับได้เท่าไร และหาความถี่ของมันได้ ผมเพิ่งถึงบางอ้อไม่นานมานี้ว่า มันไปตรงกับคุณสมบัติสองสถานของอณุภาคทางฟิสิกส์ กล่าวคืออณุภาคเป็นได้ทั้ง particle & wave ผมยังขี้เกียจไปค้นตำรา physics ตอนนี้ว่าอณุภาคต่างๆนั้น ที่บอกว่าเป็นทั้งอณุภาคและคลื่นได้ มันมีความถี่เท่าไร จะได้เอามายันกับพระอภิธรรม

วันนี้ยังไม่ได้พูดเรื่องวิถีจิตเลยแฮะ