สมถะ ต่างจาก วิปัสสนา อย่างไร

สมถะ เป็นการปฏิบัติเพื่อให้จิตใจสงบ โดยมุ่งให้ระดับของสมาธิมีความลึกซื้งมาก จนเป็นระดับ อุปจารสมาธิ (สมาธิเฉียดฌาณ) และ อัปปนาสมาธิ (สมาธิจนเป็นฌาณ) วัตถุประสงค์หนึ่งคือเพื่อพักผ่อนจิต หากว่าได้ฌาณจะสามารถใช้แทนการนอนหลับได้

วิปัสสนา เป็นการตามรู้ความเป็นไปของกายและจิต ที่เรียกว่า กายานุปัสสนา และ จิตตานุปัสสนา หากว่า มีสติระลึกได้ ก็อยู่ในระดับ ขณิกสมาธิ (ลืกน้อยกว่าอุปจารสมาธิ) ก็เพียงพอ

การตามรู้อยู่เนืองๆ เป็นเหตุใกล้ให้เกิดปัญญา คือเห็นความเป็นจริงว่า ทั้งกายก็ดี จิตก็ดี เกิดมา ตั้งอยู่ และ ดับไป มีลักษณะเป็นไตรลักษณ์ เป็นทุกข์ (ทุกขัง) ไม่เที่ยง (อนิจจัง) และ (อนัตตา) ไม่ควรไปยืดถึอ ว่าเป็นตัวตน เป็นเราเป็นเขา การเห็นจริงแบบนี้ได้เรียกว่าเกิดปัญญา

การเกิดปัญญาได้นั้น ไม่ได้เกิดจากการคิดโดยใช้เหตุผลตามหลักตรรก หรือความเข้่าใจ แต่เป็นการเห็นจริงจากประสบการณ์ด้วยใจยอมรับ

การปฏิบัติธรรมควรทำให้มาก ทั้งสมถะ และ วิปัสสนา